Słow­nik pojęć z branży
indeks haseł (alfa­be­tycz­nie):
1 U
ampe­ro­mierz
apa­rat modu­łowy
bate­rie kon­den­sa­to­rów
bez­piecz­nik
bez­piecz­nik topi­kowy
data cen­ter
dotyk bez­po­średni
dotyk pośredni
ele­ment aktywny
ele­ment pasywny
„es”
falow­nik (inwer­ter)
falow­nik (prze­mien­nik czę­sto­tli­wo­ści)
grzałka RACK
inte­li­gentny dom
IK
IP
kabel kon­cen­tryczny
kate­go­rie oka­blo­wa­nia struk­tu­ral­nego
klasa ochron­no­ści
kli­ma­ty­za­tor RACK
koszulka izo­la­cyjna
kro­sow­nica
licz­nik ener­gii elek­trycz­nej
mier­nik elek­tryczny
moc zapo­trze­bo­wana
moduł key­stone
mon­taż natyn­kowy
mon­taż pod­tyn­kowy
niskie napię­cie
nN, NN, nn
ochron­nik
omo­mierz
opa­ski samo­za­ci­skowe
orga­ni­zery kabli RACK
OSD
osprzęt elek­tryczny
panel kro­sowy
patch­cord= kabel kro­sowy
patch­pan­nel
płyta per­fo­ro­wana
prąd AC
prąd DC
prąd prze­mienny
prąd stały
prób­nik elek­tryczny
prze­bi­cie
prze­cią­że­nie
prze­pię­cie
prze­słu­chy
prze­tę­że­nie
prze­twor­nica
przy­łą­cze ener­ge­tyczne
przy­łą­cze kablowe
przy­łą­cze napo­wietrzne
roz­dziel­nica modu­łowa
roz­dziel­nica mul­ti­me­dialna
roz­łącz­nik izo­la­cyjny
róż­ni­cówka
ser­wer
ser­werownia
sieć Ether­net
skrętka
skrętka ekra­no­wana
skrętka nieekra­no­wana
sN, SN
sta­cja trans­for­ma­to­rowa
sta­cja trans­for­ma­to­rowa kon­su­men­towa
stan­dard VESA
szafa RACK
szafa RACK dwu­sek­cyjna
szafa ste­row­ni­cza
szyna prą­dowa
szyna TH35
śred­nie napię­cie
świa­tło­wód
taśma izo­la­cyjna
taśmy, koszulki izo­la­cyjne i opa­ski samo­za­ci­skowe
ter­mo­stat RACK
trans­for­ma­tor
„try­tytki”
uda­ro­od­por­ność
UPS
warunki nor­malne
warunki przy­łą­czenia
wN, WN
wnio­sek o okre­śle­nie warun­ków przy­łą­czenia
wol­to­mierz
wykry­wacz metali
wyłącz­nik auto­ma­tyczny
wyłącz­nik insta­la­cyjny nad­prą­dowy
wyłącz­nik róż­ni­co­wo­prą­dowy
wyso­kie napię­cie
zabez­pie­cze­nie przedlicz­nikowe
złą­cze kablowe
zwar­cie

1 U (ang. U to skrót od słowa unit, czyli jed­nostka)

Wyso­kość odpo­wia­da­jąca stan­dardowemu urzą­dze­niu mon­to­wa­nemu w sza­fie RACK (link wewnętrzny do hasła szafa rack). Ze wzglę­dów prak­tycz­nych urzą­dze­nia prze­zna­czone do insta­la­cji w sza­fach tele­ko­mu­ni­ka­cyj­nych i infor­ma­tycz­nych mają stan­dardową sze­ro­kość (19 lub 10 cali) oraz wła­śnie wyso­kość odpo­wia­da­jącą 1 U, czyli 1 ¾ cala. Pro­du­cenci szaf RACK okre­ślają zawsze wyso­kość mon­tażową obu­dowy która wyra­żana jest w wie­lo­krot­no­ści U, czyli np. 24 U, 32 U, 42 U itp. Warto wie­dzieć, że zarówno wyso­kość, jak i pozo­stałe wymiary zewnętrzne nie są zestan­da­ry­zo­wane i mogą być bar­dzo różne.

Ampe­ro­mierz

Przy­rząd pomia­rowy mie­rzący war­tość natę­że­nia prądu wyra­żaną w ampe­rach [A]. Na rynku dostęp­nych jest wiele rodza­jów ampe­ro­mie­rzy. W insta­la­tor­stwie elek­trycznym przy­datny jest ampe­ro­mierz cęgowy, któ­rego nie podłą­cza się do mie­rzo­nego obwodu, lecz obej­muje prze­wód i w ten spo­sób doko­nuje się pomiaru.

Apa­rat modu­łowy

Apa­rat elek­tryczny (np. wyłącz­nik typu „es”) o znor­ma­li­zo­wa­nych wymia­rach. Apa­rat o wiel­ko­ści jed­nego modułu ma wymiary: 18 mm sze­ro­ko­ści i 86 mm wyso­ko­ści, dwóch modu­łów: 36 mm sze­ro­ko­ści i 86 mm wyso­ko­ści, trzech: 54 sze­ro­ko­ści i 86 wyso­ko­ści etc.

bez­piecz­nik

Patrz bez­piecz­nik topi­kowy (link wewnętrzny do hasła bez­piecz­nik topi­kowy)

Bez­piecz­nik topi­kowy

Zabez­pie­cze­nie odci­na­jące dopływ prądu do czę­ści obwodu za bez­piecz­nikiem. Ich funk­cją jest zadzia­ła­nie w przy­padku wystą­pie­nia prze­tę­że­nia (link wewnętrzny do hasła prze­tę­że­nie). Dzia­ła­nie bez­piecz­nika topi­ko­wego polega na tym, że na sku­tek zwięk­szo­nego ponad zna­mio­nowe natę­że­nia prądu prze­pły­wa­ją­cego przez bez­piecz­nik w okre­ślo­nym dla apa­ratu cza­sie, ele­ment topi­kowy (prze­wod­nik) nagrzewa się, a następ­nie ulega sto­pie­niu. Dzięki temu nastę­puje rozłą­czenie obwodu. Wkładka topi­kowa po jed­no­ra­zo­wym zadzia­ła­niu ulega znisz­cze­niu i musi zostać wymie­niona na nową.
data cen­ter – wyspe­cja­li­zo­wane cen­trum danych. Cen­tra takie powstały w celu out­so­ur­cin­go­wa­nia usług prze­cho­wy­wa­nia danych. Oka­zuje się to dla firm czę­sto roz­wią­za­niem tań­szym i łatwiej­szym niż zabu­dowa wła­snej ser­werowni (link wewnętrzny do hasła ser­werownia). Cen­tra danych jako budynki, już na eta­pie pla­nów kon­struk­cyj­nych są pro­jek­to­wane z uwzględ­nie­niem więk­szej wytrzy­ma­ło­ści stro­pów, odpo­wied­niego chło­dze­nia, zasi­la­nia w ener­gię elek­tryczną oraz bez­pie­czeń­stwa poża­ro­wego i zmi­ni­ma­li­zo­wa­nia strat spo­wo­do­wa­nych zda­rze­niami loso­wymi. Stały nad­zór zapew­nia cią­głość pracy sieci a bez­pie­czeń­stwo danych zagwa­ran­to­wane jest zarówno od strony sie­cio­wej, jak i fizycz­nej i reali­zo­wane przez sys­temy moni­to­ringu, ochronę oraz sys­tem kon­troli dostępu.

dotyk bez­po­średni

Kon­takt fizyczny czę­ścią ciała czło­wieka lub zwie­rzę­cia z ele­mentem insta­la­cji elek­trycz­nej będą­cym pod napię­ciem w warun­kach nor­mal­nych, czyli pod­czas nor­malnej pracy spraw­nego urzą­dze­nia, apa­ratu czy innego ele­mentu insta­la­cji. Zabez­pie­cze­nie przed doty­kiem pośred­nim sta­nowi: izo­lo­wa­nie czę­ści czyn­nych, sto­so­wa­nie barier, obu­dów ochron­nych i umiesz­cza­nie urzą­dzeń poza zasię­giem ręki.

dotyk pośredni

Kon­takt fizyczny zwie­rzę­cia lub czło­wieka z ele­mentem insta­la­cji elek­trycz­nej znaj­du­ją­cym się pod napię­ciem w związku z uszko­dze­niem izo­la­cji. Dotk­nię­cie czę­ści w warun­kach nor­malnej pracy nie skut­kuje pora­że­niem. Zabez­pie­cze­nie przed doty­kiem pośred­nim to ochrona dodat­kowa przed pora­że­niem.

ele­ment aktywny

W sie­ciach trans­mi­syj­nych wszyst­kie ele­menty podzie­lić można na aktywne i pasywne (link wewnętrzny do hasła ele­ment pasywny). Ele­menty aktywne wytwa­rzają albo mody­fi­kują sygnał prze­sy­łany przez sieć. Należą do nich routery, prze­łącz­niki, ser­wery (link wewnętrzny do hasła ser­wer) oraz punkty dostę­powe.

ele­ment pasywny

W sie­ciach trans­mi­syj­nych wszyst­kie ele­menty podzie­lić można na aktywne (link wewnętrzny do hasła ele­ment aktywny) i pasywne. Te ostat­nie prze­no­szą sygnał, lecz go nie mody­fi­kują. Należą do nich oka­blo­wa­nie, panele kro­sowe (link wewnętrzny do hasła panel kro­sowy), szafy dys­try­bu­cyjne (szafy RACK – link wewnętrzny do hasła szafa RACK), gniazda abo­nenc­kie, korytka kablowe i wszel­kiego rodzaju orga­ni­za­tory oka­blo­wa­nia oraz inne ele­menty, np. moduły key­stone (link wewnętrzny do hasła ele­ment pasywny).

„es”

Patrz wyłącz­nik insta­la­cyjny nad­prą­dowy (link wewnętrzny do hasła wyłącz­nik…)

falow­nik (inwer­ter)

urzą­dze­nie prze­zna­czone do zamiany prądu sta­łego (link wewnętrzny do hasła prąd DC) na prąd prze­mienny (link wewnętrzny do hasła prąd DC) o regu­lo­wa­nej czę­sto­tli­wo­ści wyj­ścio­wej. Insta­lo­wany jest w róż­nego rodzaju prze­twor­nicach (link wewnętrzny do hasła prze­twor­nica) samo­cho­do­wych, w któ­rych jego zada­niem jest umoż­li­wie­nie przy­łą­czenia np. tele­fonu w celu nała­do­wa­nia bate­rii czy golarki elek­trycz­nej zasi­la­nych prą­dem prze­miennym. Inwer­ter jest obecny rów­nież w sys­temach foto­wol­ta­icz­nych, gdzie zamie­nia prąd stały wypro­du­ko­wany przez ogniwa na prąd prze­mienny, któ­rym zasi­lane są elek­tryczne urzą­dze­nia domowe.

falow­nik (prze­mien­nik czę­sto­tli­wo­ści)

Urzą­dze­nie, które prze­kształca napię­cie zmienne z sieci o sta­łej czę­sto­tli­wo­ści na rów­nież zmienne napię­cie o regu­lo­wa­nej czę­sto­tli­wo­ści. Pro­ces ten reali­zo­wany jest stop­niowo. Naj­pierw napię­cie zmienne o sta­łej czę­sto­tli­wo­ści zamie­niane jest w falow­niku na napię­cie stałe a następ­nie napię­cie stałe zamie­niane jest na napię­cie zmienne o regu­lo­wa­nej czę­sto­tli­wo­ści. Jak widać, okre­śle­nie prze­mien­nika czę­sto­tli­wo­ści falow­nikiem jest nie­pra­wi­dłowe, ponie­waż falow­nik jest jedy­nie ele­mentem (choć klu­czo­wym) całego układu. Forma ta jed­nak tak bar­dzo przy­jęła się wśród spe­cja­li­stów, że dziś uważa się oby­dwie nazwy za rów­no­ważne.

inte­li­gentny dom, inte­li­gentny budy­nek

Budy­nek wypo­sa­żony w sys­temy auto­ma­tyki regu­lu­jące pracę urzą­dzeń najczę­ściej w obsza­rze ste­ro­wa­nia ogrze­wa­niem, role­tami, oświe­tle­niem zewnętrz­nym czy bra­mami wjaz­do­wymi na pose­sję oraz do garaży. Auto­ma­tycz­nie zarzą­dzane są sys­temy alar­mowe oraz pod­le­wa­nia ogrodu, a także sze­reg innych obsza­rów życia codzien­nego w domach, zakła­dach pracy i budyn­kach uży­tecz­no­ści publicz­nej. Ich celem jest uła­twie­nie funk­cjo­no­wa­nia ludziom, ale rów­nież opty­ma­li­za­cja zuży­cia zaso­bów ener­ge­tycz­nych oraz wody.

IK, kla­sy­fi­ka­cja IK

Para­metr IK okre­śla uda­ro­od­por­ność, która jest jedną z wiel­ko­ści, któ­rymi cha­rak­te­ry­zują się urzą­dze­nia czy ele­menty insta­la­cji elek­tro­tech­nicz­nych, np. obu­dowy roz­dziel­nic elek­trycznych. Para­metr IK okre­śla odpor­ność obu­dowy na dzia­ła­nie mecha­niczne na jej powierzch­nię. Odpor­ność taka, czyli jej nie­wraż­li­wość na ude­rze­nia, upadki, naci­ski itp. czyn­niki, ozna­czana jest sym­bo­lem IK uzu­peł­nia­nym o liczbę z zakresu od 0 do 10, gdzie IK00 ozna­cza brak uda­ro­od­por­no­ści, nato­miast IK10 – bar­dzo wysoką odpor­ność mecha­niczną na ude­rze­nie o ener­gii 20 J, co odpo­wiada upad­kowi 5 kg cię­żarka z wyso­ko­ści 40 cm bez żad­nych szkód. W przy­padku obu­dów elek­trycznych IK06–08 uwa­żana jest za dobrą.

IP, kod IP

IP to skrót od pierw­szych liter angiel­skiej nazwy kodu, czyli Inter­na­tio­nal Pro­tec­tion. Kodem ozna­cza się w celach infor­ma­cyj­nych obu­dowy urzą­dzeń elek­trycznych, choć nie tylko, bo ozna­cze­nia te sto­suje się rów­nież w innych bran­żach. Sche­mat kodu IP jest pro­sty. Każde ozna­cze­nie składa się z liter IP oraz wystę­pu­ją­cych za nimi co naj­mniej 2 cyfr, a nie­kiedy rów­nież dwóch liter. Najm­niej zabez­pie­czone obu­dowy mają IP00 (brak ochrony), a naj­le­piej – IP68 co ozna­cza ochronę przed dostę­pem do czę­ści nie­bez­piecz­nych dru­tem i cał­ko­witą ochronę przed wni­ka­niem pyłu oraz przed skut­kami cią­głego zanu­rze­nia w wodzie. Wię­cej infor­ma­cji o kodzie IP znaj­dziesz TUTAJ.

kabel kon­cen­tryczny

Prze­wód zbu­do­wany z mie­dzia­nego rdze­nia w pla­sti­ko­wej izo­la­cji, którą ota­cza mie­dziany ekran. Całość pro­wa­dzona jest w pla­sti­ko­wej koszulce zewnętrz­nej. Spe­cy­ficzna budowa kabla kon­cen­trycz­nego pozwala na sto­so­wa­nie go w bez­po­śred­niej bli­sko­ści obiek­tów meta­lo­wych i rów­no­cze­śnie zacho­wa­nie dobrych para­metrów trans­mi­sji. Nie wystę­pują zna­czące straty mocy, a trans­mi­to­wany sygnał chro­niony jest przed zewnętrz­nymi zakłó­ce­niami elek­tro­ma­gne­tycz­nymi. Kabel kon­cen­tryczny, nie­gdyś popu­larny w tele­in­for­ma­tyce, został zastą­piony przez bar­dziej wydajne kable kom­pu­te­rowe i dziś sto­so­wany jest jedy­nie jako kabel ante­nowy oraz w tech­ni­kach pomia­rowych.

kate­go­rie oka­blo­wa­nia struk­tu­ral­nego

Podział na kate­go­rie (klasy) porząd­kuje ele­menty sys­temu tele­in­for­ma­tycz­nego oraz okre­śla jed­no­cze­śnie przy­dat­ność do okre­ślo­nego typu trans­mi­sji. Wyróż­nia się obec­nie 8 kate­go­rii od 1 do 7 A (odpo­wiadają im klasy od A do FA). Podział zapew­nia zgod­ność wsteczną z roz­wią­za­niami star­szymi. Do prze­sy­ła­nia sygna­łów w sie­ciach kom­pu­te­ro­wych nie­zbędne jest zasto­so­wa­nie skrętki kate­go­rii co naj­mniej 3. Obec­nie najczę­ściej sto­suje się skrętkę kate­go­rii 5 i 6, a wyż­sze kate­go­rie uży­wane są do budowy spe­cja­li­stycz­nych sieci kom­pu­te­ro­wych.

klasa ochron­no­ści

Umowne ozna­cze­nie cech urzą­dzeń i ele­mentów insta­la­cji elek­trycz­nej i elek­tro­tech­nicz­nej pod wzglę­dem bez­pie­czeń­stwa prze­ciw­po­ra­że­nio­wego. Wyróż­nia się 4 klasy ochron­no­ści: 0, I, II i III. Klasa 0 ozna­cza naj­mniejsze zabez­pie­cze­nie – jedy­nie przed doty­kiem bez­po­średnim (link wewnętrzny do hasła dotyk bez­po­średni), nato­miast klasa III – naj­więk­sze, w postaci tzw. napię­cia bez­piecz­nego, czyli napię­cia doty­ko­wego dopusz­czal­nego dłu­go­trwale, obni­żo­nego w sto­sunku do napię­cia sie­cio­wego prądu prze­mien­nego (link wewnętrzny do hasła prąd AC) do war­to­ści poni­żej 50 V. W przy­padku prądu sta­łego (link wewnętrzny do hasła prąd DC) napię­ciem bez­piecz­nym jest war­tość poni­żej 120 V.

koszulka izo­la­cyjna

Patrz taśmy, koszulki izo­la­cyjne i opa­ski samo­za­ci­skowe (link wewnętrzny do hasła taśmy…)

kro­sow­nica

Patrz patch­pan­nel (link wewnętrzny do hasła patch­pan­nel)

mier­nik elek­tryczny

Narzę­dzie, dzięki któ­remu moż­liwy jest pomiar róż­nych para­metrów cha­rak­te­ry­stycz­nych dla prze­pływu prądu. Mier­nik pomocny jest do zlo­ka­li­zo­wa­nia awa­rii oraz spraw­dze­nia popraw­no­ści wyko­na­nego mon­tażu bądź naprawy insta­la­cji elek­trycz­nej. Mier­nik elek­tryczny powi­nien wska­zy­wać co naj­mniej natę­że­nie prądu, napię­cie oraz rezy­stan­cję. Naj­prost­szymi mier­nikami mie­rzącymi te wiel­ko­ści są odpo­wied­nio ampe­ro­mierz, wol­to­mierz oraz omo­mierz (odpo­wied­nio linki do haseł ampe­ro­mierz, wol­to­mierz i omo­mierz). Na rynku dostęp­nych jest wiele mier­ników, w zależ­no­ści od celów, do któ­rych są wyko­rzy­sty­wane.

moc zapo­trze­bo­wana

Zapo­trze­bo­wa­nie budynku lub jego czę­ści na ener­gię elek­tryczną ustala zwy­kle pro­jek­tant insta­la­cji elek­trycz­nej Okre­śla się ją na pod­sta­wie bilansu mocy, czyli zesta­wie­nia mocy zain­sta­lo­wa­nych odbior­ni­ków ener­gii elek­trycz­nej. Sumę mocy wszyst­kich odbior­ni­ków mnoży się przez tzw. współ­czyn­nik jed­no­cze­sno­ści okre­ślający praw­do­po­dobne rów­no­cze­sne korzy­sta­nie ze wszyst­kich odbior­ni­ków. Moc zapo­trze­bo­waną okre­śla się we wnio­sku o okre­śle­nie warun­ków przy­łą­czenia (link wewnętrzny do hasła wnio­sek…) – od niej zależą urzą­dze­nia zabez­pie­cza­jące oraz opłaty stałe za prąd.

moduł key­stone

Nie­wielki ele­ment pasywny (link wewnętrzny do hasła ele­ment pasywny) w trans­mi­sji prze­wo­do­wej. Jego zada­niem jest ter­mi­na­cja, czyli po pro­stu takie zakoń­cze­nie skrętki (link wewnętrzny do hasła skrętka), żeby umoż­li­wić pra­wi­dłową pro­pa­ga­cję sygnału w złą­czu. Moduły key­stone umiej­sca­wia się w punk­tach abo­nenc­kich takich jak gniazda kom­pu­te­rowe czy natyn­kowe albo pod­tyn­kowe tele­tech­niczne, pustych patch­pan­nelach (link wewnętrzny do hasła patch­pan­nel) w sza­fach RACK (link wewnętrzny do hasła szafa RACK), punk­tach dys­try­bu­cji z wykorzy­sta­niem szaf Rack czy wresz­cie nawet w obu­do­wach elek­trycznych w przy­padku zaist­nie­nia takiej potrzeby na przy­kład w prze­my­śle.

niskie napię­cie, nN, nn, NN

W elek­tro­tech­nice niskie napię­cie ozna­cza napię­cie elek­tryczne w obwo­dach prądu sta­łego (link wewnętrzny do hasła prąd DC) do 1500 V, a w obwo­dach prądu prze­mien­nego (link wewnętrzny do hasła prąd AC) do war­to­ści 1000 V przy czę­sto­tli­wo­ści nie wyż­szej niż 60 Hz. W Pol­sce napię­cie sie­ciowe nN wynosi 230 V.

nN, NN, nn

Patrz niskie napię­cie (link wewnętrzny do hasła niskie napię­cie)

omo­mierz

Przy­rząd pomia­rowy, za pomocą któ­rego mie­rzy się rezy­stan­cję. W omo­mierzach wyko­rzy­stuje się prawo Ohma, czyli zależ­ność mię­dzy natę­że­niem prądu a napię­ciem na danym ele­men­cie insta­la­cji. Jed­nostką jest om [Ω].

opa­ski samo­za­ci­skowe

Patrz taśmy, koszulki izo­la­cyjne i opa­ski samo­za­ci­skowe (link wewnętrzny do hasła taśmy…)

OSD, Ope­ra­tor Systemu Dystry­bu­cyj­nego

W zakre­sie elek­tro­ener­ge­tyki, jest to przed­się­bior­stwo, które zaj­muje się dys­try­bu­cją ener­gii elek­trycz­nej. Odpo­wiada za ruch sie­ciowy w sys­temie dys­try­bu­cyj­nym, zapew­nie­nie bez­pie­czeń­stwa, jego regu­larną kon­ser­wa­cję, naprawy oraz usu­wa­nie skut­ków awa­rii, a także jego roz­wój. Do obo­wiąz­ków OSD należy ponadto bilan­so­wa­nia sys­temu. Użyt­kow­nik ener­gii elek­trycz­nej pod­pi­suje z OSD umowę na dostawę ener­gii, nato­miast umowę na zakup ener­gii – z przed­się­bior­stwem zaj­mu­ją­cym się sprze­dażą ener­gii. Czę­sto sto­so­wanym (choć nie zawsze najbar­dziej korzyst­nym eko­no­micz­nie) jest zawar­cie tzw. umowy kom­plek­so­wej na zakup i dostawę ener­gii.
osprzęt elek­tryczny – wspólna nazwa dla gniazd elek­trycznych, łącz­ni­ków (popu­lar­nie nazy­wa­nych wyłącz­nikami), przy­ci­sków, puszek elek­trycznych itp. akce­so­riów wcho­dzą­cych w skład prze­cięt­nej insta­la­cji elek­trycz­nej.

patch panel, panel kro­sowy, panel kro­sow­ni­czy, kro­sow­nica

Pasywny ele­ment (link wewnętrzny do hasła ele­ment pasywny) sieci teleinfor­ma­tycz­nych będący zakoń­cze­niem oka­blo­wa­nia struk­tu­ral­nego. Panel kro­sowy mon­to­wany jest prze­waż­nie w sza­fach RACK (link wewnętrzny do hasła szafa RACK). Najczę­ściej składa się z sze­regu gniazd na wtyk 8P8C umiesz­cza­nych po 12, 16, 24 lub 48. Z tyłu patch­pa­nela przy­łą­czone są trwale prze­wody pro­wa­dzące do roz­miesz­czo­nych w odpo­wied­nich punk­tach w budynku gniazd 8P8C, nato­miast od frontu – tzw. kable kro­sowe (link wewnętrzny do hasła patch­cord), dzięki któ­rym urzą­dze­nia przy­łą­czone w budynku do gniazd 8P8C przy­łą­czane są do ele­mentów aktyw­nych sieci (link wewnętrzny do hasła ele­ment aktywny) takich jak routery czy swit­che.

płyta per­fo­ro­wana

Płyty per­fo­ro­wane pro­du­ko­wane są zwy­kle ze stali ocyn­ko­wa­nej. Przy­sto­so­wane są do mon­tażu w obu­do­wach elek­trycznych, roz­dziel­nicach mul­ti­me­dial­nych, sza­fach ste­row­ni­czych itp. Zapew­niają wygodną insta­la­cję urzą­dzeń, szyn mon­tażowych i apa­ratów przy pomocy bla­chow­krę­tów lub opa­sek zaci­sko­wych, któ­rymi mocuje się je do płyty umiesz­czo­nej w głębi obu­dowy. Płyta mon­tażowa to roz­wią­za­nie najbar­dziej uni­wer­salne i sze­roko sto­so­wane – pozwala na ela­stycz­ność w mon­tażu i sto­sun­kowo łatwą moder­ni­za­cję wnę­trza roz­dziel­nicy czy szafy. Wypo­sa­że­nie można skon­fi­gu­ro­wać dowol­nie, ogra­ni­cze­nie sta­nowią jedy­nie wymiary obu­dowy.
prąd AC, prąd prze­mienny – szcze­gólny przy­pa­dek prądu zmien­nego, odz­na­cza­jący się okre­so­wo­ścią, zmien­no­ścią kie­runku prze­pływu i przyj­mu­jący kształt sinu­so­idy. Taki prąd pły­nie w insta­la­cji elek­trycz­nej w naszych domach i miesz­ka­niach.

prąd DC, prąd stały

Prąd wyge­ne­ro­wany przez źró­dło napię­cia sta­łego, a więc nie­zmie­nia­ją­cego się w cza­sie. Elek­trony prądu sta­łego prze­miesz­czają się ze stałą śred­nią pręd­ko­ścią zależną oczy­wi­ście od wiel­ko­ści napię­cia i rezy­stan­cji obwodu.
prąd prze­mienny – patrz prąd AC (link wewnętrzny do hasła prąd AC)
prąd stały – patrz prąd DC (link wewnętrzny do hasła prąd DC)

prób­nik elek­tryczny

Wkrę­tak wyglą­dem przy­po­mi­na­jący zwy­kły śru­bo­kręt pła­ski. Jego ręko­jeść jest prze­zro­czy­sta z wyraź­nie widoczną na niej infor­ma­cją o zakre­sie napię­cia, na jaki narzę­dzie jest prze­zna­czone oraz rodzaj prądu (AC lub DC – odpo­wied­nio linki do haseł prąd AC i prąd DC). Na główce ręko­je­ści znaj­duje się meta­lowa koń­cówka, a prze­zro­czy­ste wnę­trze wypo­sa­żono w neo­nówkę i rezy­stor. Po przy­ło­że­niu grotu do ele­mentu znaj­du­ją­cego się pod napię­ciem, i po dotknię­ciu meta­lo­wej koń­cówki kciu­kiem, neo­nówka świeci, sygna­li­zu­jąc obec­ność napię­cia. Kiedy zdej­miemy palec z koń­cówki, neo­nówka gaśnie. Dzieje się tak dla­tego, że przy­kładając grot do ele­mentu, który znaj­duje się pod napię­ciem i doty­ka­jąc pal­cem meta­lo­wej koń­cówki, zamy­kamy obwód elek­tryczny, a zdej­mu­jąc palec – prze­ry­wamy obwód. Prób­nik elek­tryczny służy do stwierdze­nia, czy dany ele­ment znaj­duje się pod napię­ciem, czy też nie.

---

prze­bi­cie

Utrata, cza­sami chwi­lowa, innym razem dłu­go­trwała wła­ści­wo­ści elektroizo­la­cyjnych izo­la­cji. Pow­staje wsku­tek uszko­dze­nia mecha­nicznego lub ter­micz­nego.

---

prze­cią­że­nie

Patrz prze­tę­że­nie (link wewnętrzny do hasła prze­tę­że­nie)

---

prze­pię­cie

Ponadnor­ma­tywny i nagły skok napię­cia. W prze­wa­ża­ją­cej więk­szo­ści przy­pad­ków jest to zmiana nie­wielka i krót­ko­trwała. Sieć elek­tro­ener­ge­tyczna zbu­do­wana jest tak, żeby duże skoki napięć skut­ku­jące dość dra­stycz­nymi zda­rze­niami (np. wyrwa­niem insta­la­cji spod tynku w budyn­kach) eli­mi­no­wane były już w sieci i nie docie­rały do odbiorcy. Nie­stety, nie wszyst­kie prze­pię­cia da się wyeli­mi­no­wać na tym eta­pie, dla­tego nie­wielkie waha­nia napięć gene­ro­wane lokal­nie, są w insta­la­cji odbiorcy obecne i szko­dliwe dla wraż­li­wego na nie sprzętu elek­tro­nicz­nego. Dla­tego coraz bar­dziej roz­po­wszech­nione jest sto­so­wa­nie ochron­ników (link wewnętrzny do hasła ochron­nik) w insta­la­cjach elek­trycznych niskiego napię­cia (link wewnętrzny do hasła niskie napię­cie)

---

prze­słu­chy

Poja­wia­nie się w torach trans­mi­sji sygnału (np. prze­wo­dach) sygnału trans­mi­to­wa­nego jed­nym torem wła­snym w innym torze. Innymi słowy sygnał war­to­ściowy, który trans­mi­to­wany jest jed­no­to­rowo, poja­wia się w torze nie prze­zna­czo­nym dla niego.

---

prze­tę­że­nie

Prze­cią­że­nie obwodu elek­trycznego, czyli sytu­acja, w któ­rej prąd rze­czy­wi­sty prze­pły­wa­jący przez urzą­dze­nie (lub inny ele­ment insta­la­cji elek­trycz­nej) prze­kra­cza prąd zna­mio­nowy (prąd cha­rak­te­ry­styczny dla nor­malnej pracy) tego urzą­dze­nia lub ele­mentu. Prze­cią­że­nie powo­duje nadmierne zuży­cie insta­la­cji elek­trycz­nej, a w kon­se­kwen­cji jej znisz­cze­nie. Pro­wa­dzi zatem pro­stą drogą do zwar­cia, czyli dru­giego rodzaju prze­tę­że­nia. Do zwar­cia docho­dzi najczę­ściej w przy­padku zetknię­cia się ze sobą prze­wo­dów obwodu lub prze­bi­cia (link wewnętrzny do hasła prze­bi­cie). Nastę­puje zna­czący wzrost war­to­ści prądu robo­czego, czyli powstaje prąd zwar­ciowy, który skut­ko­wać może znisz­cze­niem insta­la­cji elek­trycz­nej oraz poża­rem.

---

przy­łą­cze ener­ge­tyczne

Miej­sce przy­łą­czenia obiektu (np. budynku) do sieci elektroener­ge­tycznej. Przy­łą­cza dzieli się na kablowe i napo­wietrzne. W pierw­szym przy­padku, jeśli w pobliżu działki prze­biega kablowa linia niskiego napię­cia (link wewnętrzny do hasła niskie napię­cie), przy­łą­cze sta­nowi odga­łę­zie­nie od takiej linii. W przy­padki linii napo­wietrznej można zabu­dować szafkę elek­tryczną na słu­pie – z szafki do budynku pro­wa­dzi kabel bie­gnący czę­ściowo na słu­pie, a czę­ściowo w ziemi. Innym roz­wią­za­niem jest sto­jak na dachu budynku (przy­łą­cze napo­wietrzne ze słupa do sto­jaka) lub izo­la­tory na ścia­nie budynku (przy­łą­cze napo­wietrzne ze słupa do izo­la­to­rów).

---

przy­łą­cze kablowe

Patrz przy­łą­cze ener­ge­tyczne (link wewnętrzny do hasła przy­łą­cze ener­ge­tyczne)

---

przy­łą­cze napo­wietrzne

Patrz przy­łą­cze ener­ge­tyczne (link wewnętrzny do hasła przy­łą­cze ener­ge­tyczne)

---

roz­dziel­nica modu­łowa

Roz­dziel­nica, w któ­rej mon­tuje się elek­tryczną apa­raturę modu­łową. Wiel­kość obu­dowy okre­śla się w tym przy­padku przez wska­za­nie rzę­dów i ilo­ści modu­łów, które w tych rzę­dach mogą zostać zamon­to­wane. Jeśli np. roz­dziel­nica ma roz­miar 1×12, ozna­cza to, że posiada 1 rząd, w któ­rym zmie­ści się 12 apa­ratów jedno modu­łowych (lub np. 4 trój­mo­du­łowe). Ana­lo­gicz­nie w roz­dziel­nicy o roz­miarze 2×18, można zain­sta­lo­wać w 2 rzę­dach po 18 apa­ratów jedno modu­łowych (lub np. 6 trój modu­łowych).

---

roz­dziel­nica mul­ti­me­dialna

Ele­ment insta­la­cji tele­tech­nicznej, węzeł obsługi sygna­łów infor­ma­cyj­nych. Celem zasto­so­wa­nia tego kom­po­nentu jest orga­ni­za­cja urzą­dzeń tele­wi­zji sate­li­tar­nej lub kablo­wej, łącz­no­ści tele­ko­mu­ni­ka­cyj­nej oraz inter­ne­to­wej, a także insta­la­cji alar­mowej i insta­la­cji prze­ciw­po­ża­ro­wej budynku lub miesz­ka­nia. Roz­dziel­nica mul­ti­me­dialna to meta­lowa lub wyko­nana z two­rzywa skrzynka, któ­rej kon­struk­cja wewnętrzna zależy od kon­kret­nego modelu – zawsze jed­nak mon­tuje się w niej apa­raty i urzą­dze­nia słu­żące obsłu­dze wymie­nio­nych insta­la­cji. Zgod­nie z obo­wią­zu­ją­cymi prze­pi­sami budy­nek miesz­kalny oraz uży­tecz­no­ści publicz­nej musi zostać wypo­sa­żony w odpo­wied­nią ilość roz­dziel­nic mul­ti­me­dial­nych.

---

róż­ni­cówka

Patrz wyłącz­nik róż­ni­co­wo­prą­dowy (link wewnętrzny do hasła wyłącz­nik róż­ni­co­wo­prą­dowy)

ser­wer

Sys­tem opro­gra­mo­wa­nia, który reali­zuje usługi innym pro­gra­mom uru­cho­mio­nym na odręb­nych kom­pu­te­rach przy­łą­czo­nych do sieci. Ser­wer udo­stęp­nia zasoby takie jak: pliki, łącza inter­ne­towe, bazy danych jak rów­nież zasoby urzą­dzeń pery­fe­ryj­nych, np. dru­ka­rek. Okre­śle­nia „ser­wer” używa się rów­nież dla okre­śle­nia kom­pu­tera świad­czą­cego takie usługi, czyli pośred­ni­czą­cego w prze­ka­zy­wa­niu danych mię­dzy innymi kom­pu­terami przy­łą­czo­nymi do sieci i/lub udo­stęp­niającego im okre­ślone zasoby.
Funk­cję ser­wera może peł­nić zwy­kły kom­pu­ter, jed­nak w pro­fe­sjo­nal­nych sie­ciach ser­werem jest prze­zna­czona do tej roli maszyna, która reali­zuje pracę cią­głą, wypo­sa­żona jest w szyb­kie dyski, dużą ilość pamięci RAM oraz wydajne pro­cesory. Ser­wer wspo­ma­gany jest przez dodat­kowe układy zapew­niające jego nie­za­wod­ność oraz przy­łą­czony do sieci inter­ne­to­wej szyb­kim łączem świa­tło­wo­do­wym.

ser­werownia

Wydzie­lone pomiesz­cze­nie, w któ­rym zlo­ka­li­zo­wane są ser­wery (link wewnętrzny do hasła ser­wer) oraz aktywne i pasywne ele­menty (linki wewnętrzne odpo­wied­nio do haseł ele­menty aktywne i ele­menty pasywne) sieci kom­pu­te­ro­wych. Urzą­dze­nia te umiesz­cza się najczę­ściej w sza­fach RACK (link wewnętrzny do hasła szafa RACK) wewnątrz ser­werowni.
Ser­werownie wyma­gają spe­cy­ficz­nego kli­matu zapew­niającego opty­malną pracę urzą­dzeń – odpo­wied­niej wil­got­no­ści powie­trza (45%) oraz tem­pe­ra­tury (20°C). Zapew­nie­nie cią­głej pracy ser­werów wiąże się z koniecz­no­ścią wpro­wa­dze­nia dodat­kowego źró­dła zasi­la­nia (np. agre­gatu, albo/i dru­giego kabla zasi­la­ją­cego z innej sta­cji trans­for­ma­torowej). Istotne jest też wzmoc­nie­nie stro­pów oraz zapo­bie­ga­nie elek­trycz­no­ści sta­tycz­nej (maty i podłogi elek­tro­sta­tyczne, odpro­wa­dza­nie ładun­ków). Duże ser­werownie wypo­saża się też w auto­no­miczne sys­temy prze­ciw­po­ża­rowe. Wię­cej infor­ma­cji o ser­werowniach znaj­dziesz TUTAJ.

sieć Ether­net

Ether­net jest stan­dardem wyko­rzy­sty­wa­nym przede wszyst­kim w budo­wie lokal­nych sieci kom­pu­te­ro­wych. Obej­muje spe­cy­fi­ka­cję wyko­ny­wa­nych nimi prze­wo­dów oraz wysy­ła­nych prze­wo­dami sygna­łów. Opi­suje for­mat ramek i pro­to­koły dwóch naj­niż­szych warstw tzw. modelu OSI (modelu sie­cio­wego umoż­li­wia­ją­cego współ­pracę róż­nych sieci). Ether­net został opra­co­wany w ośrodku badaw­czym firmy XEROX w 1976 r. i bazuje na połą­cze­niu węzłów komu­ni­ka­cyj­nych przy­łą­czo­nych do wspól­nego medium i za jego pomocą wysy­ła­ją­cych oraz odbie­ra­ją­cych komu­ni­katy (tzw. ramki). Ether­net to najbar­dziej popu­larny stan­dard sieci lokal­nych.

skrętka

Kabel sygna­łowy wyko­rzy­sty­wany w insta­la­cjach teleinfor­ma­tycz­nych zbu­do­wany z czte­rech par skrę­co­nych ze sobą prze­wo­dów. Dla każ­dej pary prze­wo­dów skręt jest inny, dzięki czemu zre­du­ko­wany zostaje wpływ wza­jem­nych zakłó­ceń elek­tro­ma­gne­tycz­nych oraz prze­słu­chów (link wewnętrzny do hasła prze­słu­chy) i kabel chro­niony jest przed inter­fe­ren­cją oto­cze­nia. Najczę­ściej tego rodzaju kabel sto­so­wany jest w insta­la­cjach tele­fo­nicz­nych oraz sie­ciach Ether­net (link wewnętrzny do hasła sieć Ether­net). W tele­in­for­ma­tyce sto­suje się dwa rodzaje skrętki: ekra­no­waną oraz nieekra­no­waną. Ekran służy izo­la­cji prze­sy­ła­nego skrętką sygnału od zakłó­ceń i znie­kształ­ceń zewnętrz­nych i mię­dzyprzewodowych. Wyko­nuje się go z folii lub siatki, albo sto­suje folię i siatkę razem. Folią lub/i siatką może być ekra­no­wana cała skrętka, nato­miast pary prze­wo­dów wewnątrz skrętki ekra­nuje się wyłącz­nie folią. Ze względu na koszty skrętka nieekra­no­wana (a więc bez dodat­kowej ochrony przed zakłó­ce­niami) jest zde­cy­do­wa­nie bar­dziej popu­larna od ekra­no­wa­nej.

skrętka ekra­no­wana – patrz skrętka (link wewnętrzny do hasła skrętka)

skrętka nieekra­no­wana – patrz skrętka (link wewnętrzny do hasła skrętka)

sN, SN – Patrz śred­nie napię­cie (link wewnętrzny do hasła śred­nie napię­cie)

sta­cja trans­for­ma­to­rowa, trafosta­cja

Sta­cja elek­tro­ener­ge­tyczna, w któ­rej nastę­puje roz­dzie­le­nie ener­gii elek­trycz­nej przy róż­nych pozio­mach napięć. Sta­cje trans­for­ma­torowe obej­mują roz­dziel­nię śred­niego napię­cia (link wewnętrzny do hasła śred­nie napię­cie), trans­for­ma­tor oraz roz­dziel­nię niskiego napię­cia (link wewnętrzny do hasła niskie napię­cie). Sta­cje trafo wypo­saża się w sprzęt BHP, a opcjo­nal­nie rów­nież w bate­rie kon­den­sa­to­rów, tablice licz­nikowe, UPS (link wewnętrzny do hasła UPS) i inne urzą­dze­nia.
Sta­cja trans­for­ma­to­rowa reali­zo­wana może być jako słu­powa (napo­wietrzna, zlo­ka­li­zo­wana na słu­pie ener­ge­tycz­nym), wnę­trzowa (wewnątrz budynku), kon­te­ne­rowa (miej­ska, wol­no­sto­jąca), mobilna (prze­woźna).
sta­cja trans­for­ma­to­rowa kon­su­men­towa – sta­cja trans­for­ma­to­rowa, któ­rej wła­ści­cie­lem jest odbiorca sta­cji, a nie jak w więk­szo­ści przy­pad­ków OSD (link wewnętrzny do hasła OSD). Taka sytu­acja ma miej­sce najczę­ściej, jeśli w pobliżu działki budow­la­nej nie prze­biega linia nN, z któ­rej można wypro­wa­dzić przy­łą­cze (link wewnętrzny do hasła przy­łą­cze ener­ge­tyczne). Wtedy OSD ofe­ruje wybu­do­wa­nie sta­cji kon­su­men­to­wej. Odbiorca ponosi koszt jej budowy, ale jest rów­nież wła­ści­cie­lem sta­cji.

stan­dard VESA

Ina­czej nazwany stan­dardem FDMI, zwią­zany jest z mon­tażem moni­to­rów pła­skich. Opra­co­wany został przez sto­wa­rzy­sze­nie VESA (ang. Video Elec­tro­nics Stan­dards Asso­cia­tion), które zało­żyli pro­du­cenci kart gra­ficz­nych, moni­to­rów i innych urzą­dzeń zwią­zanych z ukła­dami wyświe­tla­ją­cymi. Zaj­muje się ono sze­roko rozu­mianą stan­da­ry­za­cją w tym zakre­sie. Stan­dard FDMI zwany popu­lar­nie wła­śnie stan­dardem VESA okre­śla i pre­cy­zuje więk­szość roz­wią­zań sto­so­wanych w związku z insta­la­cją pła­skich moni­to­rów kom­pu­te­ro­wych, tele­wi­zo­rów i innych wyświe­tla­czy o wiel­ko­ści od 102 mm (4”) do 2286 mm (90”). Nor­ma­li­zuje zasady mon­tażu na prze­zna­czo­nych do tego pul­pi­tach, wspor­ni­kach, ścia­nach itp.

szafa RACK

Szafa sto­so­wana głów­nie w tele­ko­mu­ni­ka­cji oraz infor­matyce. RACK cha­rak­te­ry­zują się zestan­da­ry­zo­wa­nym roz­sta­wem pro­fili wewnętrz­nych i ich wyso­ko­ścią będącą wie­lo­krot­no­ścią 1 U (link wewnętrzny do hasła 1 U). Każda szafa RACK 19” ma wewnątrz zain­sta­lo­wane pro­file w odle­gło­ści wła­śnie 19” (sze­ro­kość), a szafa RACK 10” ana­lo­gicz­nie w odle­gło­ści 10”. Wyso­kość oraz sze­ro­kość zewnętrzna, a także głę­bo­kość nie pod­le­gają stan­da­ry­za­cji i mogą być bar­dzo różne. Podob­nie obu­dowy szaf dostępne są w dużej ilo­ści warian­tów – poza sza­fami pozba­wio­nymi obu­dowy, wystę­pują czę­ściowo obu­do­wane (np. bez tyl­nego panelu albo bocz­nych, z drzwiami per­fo­ro­wa­nymi, trans­pa­rent­nymi i peł­nymi. Szafy RACK pro­du­kuje się zarówno jako sto­jące, jak i wiszące.

szafa ste­row­ni­cza

Tego rodzaju szafy spo­tyka się najczę­ściej w zakła­dach prze­my­sło­wych, wydo­byw­czych, maga­zy­no­wych itp. Odpo­wiadają one za kon­trolę pracy maszyn i róż­nego rodzaju sys­temów, ste­ro­wa­nie, pomiary i regu­la­cję. Szafy ste­row­ni­cze mają za zada­nie upo­rząd­ko­wa­nie apa­ratury i urzą­dzeń elek­trycznych, elek­tro­me­cha­nicz­nych, elek­tro­nicz­nych a także pneu­ma­tycz­nych oraz zapew­nie­nie im bez­piecz­nej pracy. Chro­nią wypo­sa­że­nie przed uszko­dze­niami oraz czyn­ni­kami szko­dli­wymi i niekorzyst­nym wpły­wem warun­ków atmos­fe­rycz­nych, a także dostę­pem osób nie­upraw­nio­nych.
szyna prą­dowa – ele­ment prze­wo­dzący, który sto­suje się w roz­dziel­nicach elek­trycznych do połą­czeń apa­ratów modu­łowych. Uła­twia mon­te­rowi oprze­wo­do­wa­nie roz­dziel­nicy, zastę­pu­jąc most­ko­wa­nie i oszczę­dza­jąc miej­sce, które w skrzynce elek­trycz­nej jest bar­dzo cenne. Szyny prą­dowe mogą być poziome oraz pio­nowe, a także jedno-, dwu- lub trzy­rzę­dowe.

Szyna TH 35, szyna DIN-3, szyna TS35 – najbar­dziej popu­larna odmiana tzw. szyny DIN o sze­ro­ko­ści 35 mm. Stan­dard szyny mon­tażowej, któ­rej jed­nym z warian­tów jest szyna TH35, opra­co­wany został przez Deut­sches Insti­tut für Nor­mung. Wyko­rzy­stuje się go do mon­tażu w roz­dziel­nicach modu­łowych (link wewnętrz­nych do hasła roz­dziel­nica modu­łowa) elek­trycz­nej apa­ratury modu­ło­wej (link wewnętrzny do hasła apa­rat modu­łowy), jak rów­nież innych urzą­dzeń elek­trycznych i elek­tro­nicz­nych w roz­dziel­nicach elek­trycznych.

Sred­nie napię­cie, sN, SN

W elek­tro­tech­nice śred­nie napię­cie ozna­cza napię­cie od 1 kV do 60 kV. Śred­nie napię­cie sto­so­wane jest w sie­ciach elektroener­ge­tycz­nych do prze­syłu (na śred­nie odle­gło­ści) i roz­działu ener­gii elek­trycz­nej. W Pol­sce pra­wie 90% sieci SN sta­nowią linie 15 kV. Śred­nie napię­cie jest napię­ciem pośred­nim pomię­dzy prze­sy­ło­wym na duże odle­gło­ści, czyli napię­ciem wyso­kim (link wewnętrzny do hasła wyso­kie napię­cie), a napię­ciem dopro­wa­dza­nym do odbiorcy koń­co­wego, czyli napię­ciem niskim (link wewnętrzny do hasła niskie napię­cie). Nie zawsze insta­la­cje SN czy WN należą do sieci prze­sy­ło­wej – bywają wła­sno­ścią odbiorcy ener­gii w przy­padku dużych zakła­dów prze­my­sło­wych, wydo­byw­czych itp.

Świa­tło­wód

Kabel, w któ­rym nośni­kiem sygnału jest wiązka lase­rowa (świa­tło pod­czer­wone) trans­mi­to­wana przy pomocy włó­kien szkla­nych. W porów­na­niu z mediami mie­dzianymi takimi jak kabel kon­cen­tryczny (link wewnętrzny do hasła kabel kon­cen­tryczny) czy skrętka (link wewnętrzny do hasła skrętka), świa­tło­wód odz­na­cza się dużo więk­szą prze­pu­sto­wo­ścią, nie­wraż­li­wo­ścią na zakłó­ce­nia elek­tro­ma­gne­tyczne i moż­li­wo­ścią trans­mi­sji sygnału na duże odle­gło­ści ze względu na mniej­szą strat­ność. Do jego wad należy deli­kat­ność i kru­chość, spra­wia­jące trud­no­ści insta­la­cyjne a także wysoka cena kom­po­nen­tów sie­ciowych.

Taśma izo­la­cyjna – patrz taśmy, koszulki izo­la­cyjne i opa­ski samo­za­ci­skowe (link wewnętrzny do hasła taśmy…)

Taśmy, koszulki izo­la­cyjne i opa­ski samo­za­ci­skowe

Przy­datne w insta­la­tor­stwie elek­trycznym taśmy izo­la­cyjne, czyli wyko­nane z cien­kiego two­rzywa izo­la­tory, sto­so­wane są do zabez­pie­cze­nia prze­wo­dów w celu unik­nię­cia niebez­pie­czeń­stwa poża­ro­wego i ochrony przed pora­że­niem. Zabez­pie­cze­nie prze­wodu polega na owi­nię­ciu go kawał­kiem taśmy odpo­wied­niej dłu­go­ści. Z kolei koszulki termoizo­la­cyjne nakłada się zwy­kle w miej­scu połą­cze­nia prze­wodu z ele­mentem takim jak np. wtyczka – zaci­ska­jąc przez ogrza­nie złą­cza. Każ­demu elek­tro­in­sta­la­to­rowi przy­dają się rów­nież opa­ski samo­za­ci­skowe z two­rzywa, zwane rów­nież potocz­nie „try­tyt­kami” ze względu na cha­rak­te­ry­styczny dźwięk, jaki wydają przy zaci­ska­niu. Za ich pomocą porząd­kuje się prze­wody przy­pi­na­jąc je np. do dra­bi­nek kablo­wych czy gru­pu­jąc w wiązki w roz­dziel­nicy elek­trycz­nej.

trans­for­ma­tor

Maszyna elek­tryczna, która wyko­rzy­stu­jąc zja­wi­sko induk­cji elek­tro­ma­gne­tycznej prze­nosi ener­gię elek­tryczną z jed­nego obwodu do dru­giego, zacho­wu­jąc jed­no­cze­śnie tę samą czę­stotliwość. Poza szcze­gólnym przy­padkiem, jakim jest trans­for­ma­tor sepa­ra­cyjny, pro­cesowi temu towa­rzy­szy zmiana napię­cia.
W sieci elektroener­ge­tycznej jest to dzia­ła­nie celowe, które umoż­li­wia zmianę trans­for­ma­cję napię­cia i tym samym zasi­le­nie final­nie odbior­ców przy­łą­czo­nych do sieci względ­nie bez­piecz­nego niskiego napię­cia (link wewnętrzny do hasła niskie napię­cie). Zmiana napię­cia nastę­puje w sta­cjach trans­for­ma­torowych (link wewnętrzny do hasła sta­cja trans­for­ma­torowych).
Trans­for­ma­tor zali­czany jest do maszyn, lub według innych eks­per­tów w dzie­dzi­nie elek­tro­tech­niki, sta­nowi urzą­dze­nie elek­tryczne. Zda­nia na ten temat są podzie­lone ponie­waż trans­for­ma­tor nie posiada czę­ści rucho­mych (co prze­ma­wia za tym, że nie jest maszyną, lecz urzą­dze­niem), a jed­no­cze­śnie zacho­dzą w nim wszyst­kie zja­wi­ska cha­rak­te­ry­styczne dla maszyn prądu prze­mien­nego – oprócz ruchu.

„try­tytki” – patrz taśmy, koszulki izo­la­cyjne i opa­ski samo­za­ci­skowe (link wewnętrzny do hasła taśmy…)

uda­ro­od­por­ność – patrz IK (link wewnętrzny do hasła IK)

UPS

Jest poje­dyn­czym urzą­dze­niem lub całym ich zespo­łem. Zada­niem UPS jest zapew­nie­nie sta­łego zasi­la­nia w ener­gię elek­tryczną urzą­dzeń elek­trycznych i elek­tro­nicz­nych. UPS gwa­ran­tuje rów­nież odpo­wied­nie para­metry zasi­la­nia. Urzą­dze­nie lub sys­tem wypo­sa­żone jest w aku­mu­la­tor, który w przy­padku braku zasi­la­nia dostar­cza ener­gię przy­łą­czonym do niego odbior­ni­kom. Duże zespoły UPS zasi­lane są czę­sto z jed­no­stek zewnętrz­nych – agre­ga­tów prą­do­twór­czych. Istotną zaletą współ­cze­snych UPS jest tzw. zimny start, czyli załą­cze­nie urzą­dze­nia bez koniecz­no­ści zasi­la­nia go przez sieć – UPS załą­cza się po wykry­ciu zaniku zasi­la­nia, nie musi pra­co­wać cały czas, żeby zadzia­łać jedy­nie w momen­cie powsta­nia zaniku.
warunki nor­malne – pełną defi­ni­cję warun­ków nor­mal­nych odna­leźć można w nor­mach zwią­zanych z elek­tro­ener­ge­tyką. Zwy­kle przyj­muje się, że warunki nor­malne okre­ślone są jako wil­got­ność powie­trza wyno­sząca 50% i zakres tem­pe­ra­tur od -5˚C do +40˚C; śro­do­wi­sko pozba­wione pyłów i sub­stan­cji żrą­cych.

warunki przy­łą­czenia

Na pod­sta­wie wnio­sku o okre­śle­nie warun­ków przy­łą­czenia (link wewnętrzny do hasła wnio­sek…), załą­czo­nych nie­zbęd­nych doku­men­tów oraz zgod­nie z Ustawą prawo ener­ge­tyczne z dnia 10 kwiet­nia 1997 r. z póź­niej­szymi zmia­nami i innymi prze­pi­sami, OSD (link wewnętrzny do hasła OSD) wydaje warunki przy­łą­czenia insta­la­cji elek­trycz­nej do sieci elektroener­ge­tycznej. Warunki zawie­rają wyma­ga­nia tech­niczne, jak rów­nież pla­no­wany ter­min prac z wyprze­dze­niem umoż­li­wiającym przy­łą­czanemu podmio­towi przy­go­to­wa­nie nie­ru­cho­mo­ści lub pomiesz­czeń do prze­pro­wa­dze­nia i odbioru tych prac. Warunki są ważne przez okres dwóch lat od daty ich wyda­nia. Na pod­sta­wie warun­ków przy­łą­czenia, inwe­stor zawiera z OSD umowę o przy­łą­czenie do sieci elektroener­ge­tycznej. Wię­cej prze­czy­tasz na ten temat TUTAJ.

wN, WN –patrz wyso­kie napię­cie (link wewnętrzny do hasła wyso­kie napię­cie)

wnio­sek o okre­śle­nie warun­ków przy­łą­czenia

Doku­ment, w któ­rym inwe­stor zwraca się do ope­ra­tora sys­temu prze­sy­ło­wego (OSD) (link wewnętrzny do hasła OSD) w przy­padku chęci przy­łą­czenia do sieci elektroener­ge­tycznej w celu zapew­nie­nia budowli zasi­la­nia w ener­gię elek­tryczną. Wnio­sek taki składa się rów­nież, jeśli zwięk­sze­niu (bądź zmniej­sze­niu) ulega moc zapo­trze­bo­wana (link wewnętrzny do hasła moc zapo­trze­bo­wana) budowli oraz w innych spe­cy­ficz­nych sytu­acjach, kiedy zmia­nie ule­gają inne ważne czyn­niki.
Każdy dzia­ła­jący na tere­nie Pol­ski ma swój wła­sny wzór wnio­sku i na jego pod­sta­wie roz­pa­truje prośbę klienta oraz wydaje indy­wi­du­alne warunki przy­łą­czenia (link wewnętrzny do hasła OSD). Wię­cej infor­ma­cji na ten temat znaj­dziesz TUTAJ.

wol­to­mierz

Przy­rząd pomia­rowy, za pomocą któ­rego mie­rzy się napię­cie elek­tryczne wyra­żane w wol­tach [V]. Wol­to­mierz włą­cza się w obwód rów­no­le­gle.
wykry­wacz metali – urzą­dze­nie wykry­wa­jące obec­ność metalu nie­wi­docz­nego dla oka. W insta­la­tor­stwie elek­trycznym jest przy­datne, kiedy konieczne jest zlo­ka­li­zo­wa­nie prze­wodu ukry­tego pod war­stwa tynku. Detek­tor loka­li­zuje zarówno prze­wody będące pod napię­ciem, jak i nie będące pod napię­ciem. Te pierw­sze mogą być poło­żone głę­biej, ponie­waż dają sil­niej­szy sygnał.

wyłącz­nik auto­ma­tyczny

Tzw. „korek” to ele­ment mon­to­wany w gniaz­dach bez­piecz­ników topi­kowych. Wyłącz­nik auto­ma­tyczny reaguje na tem­pe­ra­turę zwią­zaną z prze­cią­że­niem obwodu wygię­ciem bime­ta­lo­wego ele­mentu, który zwal­nia mecha­nizm prze­ry­wa­jący obwód. Bez­piecz­niki auto­ma­tyczne są wie­lo­krot­nego użytku – po prze­rwa­niu cią­gło­ści obwodu, czyli zadzia­ła­niu wyłącz­nika oraz po usu­nię­ciu usterki, można go na nowo załą­czyć.

wyłącz­nik insta­la­cyjny nad­prą­dowy, tzw. es

Wyłącz­nik insta­la­cyjny nadmia­rowo-prą­dowy. Zasada jego dzia­ła­nia jest taka sama jak w przy­padku wyłącz­ników auto­ma­tycznych (link wewnętrzny do hasła wyłącz­nik auto­ma­tyczny), „eski” są jed­nak apa­ratami modu­łowymi (link wewnętrzny do hasła apa­rat modu­łowy), czyli posia­da­ją­cymi zestan­da­ry­zo­wane wymiary, mon­to­wanymi w roz­dziel­nicach modu­łowych (link wewnętrzny do hasła roz­dziel­nica modu­łowa) na szy­nach TH35 (link wewnętrzny do hasła szyna TH35). Wyłącz­niki nadprą­dowe typu „es” wytwa­rza się na napię­cia do 440 V prądu prze­mien­nego, prądy zna­mio­nowe do 125 A oraz prądy wyłą­cze­niowe 25 kA. Cha­rak­te­ry­styki cza­sowe wyłącz­ników nadmia­rowo-prą­dowych ozna­cza się lite­rami od A do E i dalej K., L, S, Z.

wyłącz­nik róż­ni­co­wo­prą­dowy (róż­ni­cówka, RCD, RCCB)

Apa­rat sto­so­wany w roz­dziel­nicach elek­trycznych. Jego zada­niem jest ochrona przed pora­że­niem prą­dem elek­trycznym zarówno przy dotyku bez­po­średnim (link wewnętrzny do hasła dotyk bez­po­średni), jak i pośred­nim (link wewnętrzny do hasła dotyk pośredni). Róż­ni­cówka wykrywa rów­nież upływ prądu z powo­dów innych niż pora­że­nie, dla­tego pośred­nio chroni rów­nież przed skut­kami uszko­dzeń insta­la­cji elek­trycz­nej, w tym przed poża­rem. Wyłącz­nik róż­ni­co­wo­prą­dowy stale porów­nuje war­tość natę­że­nia prądu prze­pły­wa­ją­cego przez niego w oby­dwie strony (od strony zasi­la­nia i w kie­runku zasi­la­nia) i dopóki suma tych prą­dów równa jest zero, róż­ni­cówka nie odcina dopływu prądu z zasi­la­nia. Wyłącz­nik zadziała, jeśli prąd powra­ca­jący będzie róż­nił się co do war­to­ści od prądu pły­ną­cego z zasi­la­nia. Ozna­cza to upływ prądu poza sieć, czyli uszko­dze­nie insta­la­cji, albo pora­że­nie. Oczy­wi­ście w prak­tyce wystę­pują straty, dla­tego porów­ny­wane przez róż­ni­cówkę war­to­ści mają pewien dopusz­czalny błąd.
zabez­pie­cze­nie przelicz­nikowe – apa­raty elek­tryczne, które należą do dostawcy ener­gii a nie do wła­ści­ciela pose­sji, dla­tego mon­to­wane są w osob­nej, plom­bo­wa­nej czę­ści roz­dziel­nicy. W domach jed­no­ro­dzin­nych zwy­kle w złą­czach kablo­wych (link wewnętrzny do hasła złą­cze kablowe) w gra­nicy działki, w budyn­kach wie­lo­ro­dzin­nych – na klat­kach scho­do­wych.

złą­cze kablowe

Miej­sce połą­cze­nia sieci elektroener­ge­tycznej z insta­la­cją elek­tryczną odbiorcy, czyli innymi słowy miej­sce roz­działu pomię­dzy insta­la­cją roz­dziel­czą dys­try­bu­tora ener­gii a insta­la­cją elek­tryczną wła­ści­ciela budowli, przy czym ta ostat­nia może być połą­czona z sie­cią roz­dziel­czą za pośred­nic­twem wię­cej niż jed­nego złą­cza kablo­wego. W złą­czu kablo­wym zwy­kle znaj­duje się zabez­pie­cze­nie główne budowli, które odcina zasi­la­nie w ener­gię elek­tryczną tylko i wyłącz­nie, jeśli nie zadzia­łają inne zabez­pie­cze­nia po stro­nie insta­la­cji elek­trycz­nej wła­ści­ciela budowli. Złą­cze kablowe ma postać skrzynki elek­trycz­nej, która usy­tu­owana jest zwy­kle w gra­nicy działki, jed­nak po uzgod­nieniu z wła­ści­cie­lem sieci dys­try­bu­cyjnej, moż­liwe jest umiesz­cze­nie złą­cza rów­nież przy ścia­nie budynku lub we wnęce w ścia­nie budynku. Złą­cze kablowe należy do wła­ści­ciela sieci dys­try­bu­cyjnej, dla­tego obec­nie bar­dzo rzadko zda­rza się z przy­czyn zwią­zanych z pra­wem wła­sno­ści, żeby złą­cze kablowe mon­to­wane było na tere­nie pry­wat­nym.

zwar­cie – patrz prze­tę­że­nie (link wewnętrzny do hasła prze­tę­że­nie